xxx Tomaat (Lycopersicon esculentum) enten

Er zijn verschillende methodes om tomaten te enten. We bespreken hier de methode die pas twintig jaar geleden zijn intrede deed in de professionele tomatenteelt. Ik herinner mij dat bij de introductie van deze entmethode er zeer geheimzinnig over gedaan werd. Geen enkele plantenkweker die wilde vertellen hoe deze entmethode in elkaar zat. Tot dan werd immers vooral de zoogenting of de Brielse entmethode gebruikt (zie volgende delen). Deze entwijzen waren zeer goed gekend door Nederlandse en Belgische tuinders en werden op grote schaal door de tuinder zelf uitgevoerd.

Plantenopkweekbedrijven probeerden de hier besproken entmethode binnen hun bedrijfsmuren te houden. Dit lukte een tijdje, maar al snel kon men niet anders dan de methode prijsgeven.
Het feit dat de gewone liefhebber in België of Nederland niet kon enten heeft daar echter niets mee te maken. Het had vooral te maken met de moeilijke beschikbaarheid van geschikte onderstammen. Daar kwam onlangs verandering in.
Zaaien.De onderstam (in dit geval Resistar F1) en het ras (in dit geval vooral Cristal F1) worden op dezelfde dag gezaaid. Soms wordt aangeraden de onderstam enkele dagen vroeger te zaaien. Bij dit type onderstam is dit niet nodig. Het wordt meestal op de verpakking vermeld of vroeger zaaien al dan niet nodig is. Immers, indien de onderstam wat trager kiemt of groeit moet daar rekening mee gehouden worden. Bij het enten moeten de stengeltjes van het ras en de onderstam immers ongeveer even dik zijn.
ZaaimethodeWat betreft de zaaimethode kan je te werk gaan op twee manieren.
- zaaien van de tomaten in zaaikistjes en verspenen in niet al te grote potjes (bijvoorbeeld vierkante of ronde potjes van ongeveer 8 cm ). De potjes mogen niet al te groot zijn, opdat ze straks makkelijk in een warme en vochtige minikas kunnen gezet worden. Deze methode lijkt mij aanbevolen en is te doen voor kleinere hoeveelheden plantjes.
- zaaien van de tomaten in trays, maar dan wel slechts om de andere opening, zodat de plantjes veel ruimte hebben om uit te groeien. Dan kan er eventueel geënt worden op de trays. Dit gebeurt zo op professionel opkweekbedrijven en lijkt mij ook aangewezen voor de hobbytuinder die heel wat tomatenplantjes wil enten.Nadeel van deze methode is ook de geringe watervoorraad in de trays
In deze workshop werd gezaaid op trays, maar werd uiteindelijk toch ingepot voor het enten. Dit vooral omdat er niet om en om gezaaid werd in de trays en de plantjes te veel zouden fileren.
Tomaten inpotten.De plantjes, onderstam en ras apart, worden ingepot in een potje met diameter 8,5 cm, gevuld met geraniumpotgrond van hoge kwaliteit.
Tijdstip van zaaien van de tomatenHet is best voldoende vroeg te zaaien. Want door het enten moet je toch rekenen op een weekje tijdverlies. Tijdens de vergroeiing van de ent is de groei van de plant immers minimaal. 10 tot uiterlijk 20 maart is een goede datum om het zaaien te starten.
Instructies bij het zaaien van tomaten.
*Foto’s vind je op deze pagina: Tomaten enten, handleiding met 30 foto’s over de japanse kopentingVul de trays met zaaipotgrond en leg één zaadje van het ras per trayopening. Dek af met zand. Benevel het zand. Breng het geheel in of onder plasticfolie en zet alles zo warm mogelijk. Geef desnoods, tot de kieming, warmte voorrang op het licht. Voor een vlotte, goede kieming is het immers beter als de temperatuur boven de 22° C ligt. Haal je dit niet, dan zal de kieming langer duren. In ieder geval de zaaitrays goed in de gaten houden omdat ze zodra, het stengeltje zichtbaar wordt ze onmiddelijk op de meest lichte plaats moeten gezet worden, kamertemperatuur is dan voldoende. Zet ze best nog eens in een minikas, waar de zon gedurende een tijdje opkomt. Zo bereik je een hogere temperatuur.
Doordat de zaaiafstand in de trays voldoende ruim is kan het inpotten eventueel uitgesteld worden tot het tweede echte blaadje zichtbaar is. Als je in trays gezaaid hebt kunnen ze makkelijk verpot worden, bijna zonder wortelbeschadiging. Zo vermijd je groeistilstand, wat belangrijk is om aan een even grote stengeldiameter te komen.
Instructies bij het enten.*Foto’s op deze pagina: Tomaten enten, handleiding met 30 foto’s over de japanse kopentingAls de plantjes een week ingepot zijn en goed aan de groei kan geënt worden. Dan hebben ze zowat drie echte blaadjes. Bij het enten is ongeveer 2mm stengeldikte van OS en ent de norm.
Kies als werkplaats, een goed verlichte, maar koele plaats. Vermijd felle zon en de hoge temperaturen in de kas.
AfsnijdenSnijd, met een zeer scherp breekmes, de kop van de OS schuin (45°) af op ongeveer 3 centimeter boven de grond. Maak het steeltje niet veel langer dan 3 cm, in verband met het makkelijk omvallen van de ent later. Schuin afsnijden geeft een groter hechtingsoppervlak en daardoor een groter kans van slagen. Dit mag boven de kiemblaadjes, maar het is beter dit te doen onder de kiemblaadjes. Zo moeten we later geen “wildopslag” verwijderen. Maar het kan zijn dat het stukje stengel onder de kiemblaadjes te kort is om handig te werken.
Snij onmiddellijk daarna het ras van de stam. De plaats waar je dit doet is minder belangrijk. Wel is het heel belangrijk er op te letten dat de diameter van de snijplaats ongeveer even groot is als deze van de onderstam. Pas dus de hoogte waarop je het ras afsnijdt aan de dikte van de onderstam aan.
Het verdient aanbeveling het mesje na iedere plant te ontsmetten in Dettol. Dit om virusoverdracht te voorkomen. In deze workshop werd dit niet toegepast.
Tip : snijd de ent (het ras) af boven de kiemblaadjes. Zo kan er nog een dief groeien op de plant en heb je nog een extra plantje, dat je dan kan gebruiken.
Tip : het afgesneden deel van de onderstam kan in water gezet worden om wortel te vormen. Deze plantjes kan je laten uitgroeien. De tomaten van het ras Resistar zijn niet zo groot, maar wel geschikt voor consumptie, zo heb ik mij toch laten vertellen door toehoorders op mijn lezingen. Zelf heb ik het niet uitgeprobeerd.
Entclipje.Bevestig het entclipje op de onderstam, schuif het net niet halfweg op de de onderstam. Neem het ras en schuif het er in. Zorg ervoor dat de snijwonden elkaar helemaal raken. Herhaal dit voor de andere, te enten tomaten.
Clipjes: het entclipje is enkel bij Vlaams Zaadhuis verkrijgbaar bij aankoop van onderstamzaad, of als aparte aankoop. Is er een alternatief voor het entclipje? Heeft iemand een idee? Alternatief zou ook kunnen zijn, een andere entmethode kiezen waar deze clipjes niet nodig zijn, zie volgende delen. Of eventueel experimenteren met stevige, waterbestendige kleefband.
Alhoewel, de clipsjes zijn ook herbruikbaar. Nadat de ent vergroeid is, zal de stam van de plant dikker worden en komen ze vanzelf los. Dan kan je ze voorzichtig afnemen, of liggen ze al op de grond. Een ontsmetting van de clipsjes voor het volgende seizoen is wel aan te raden.
Verzorging tijdens de eerste week van de geënte tomaten.Foto’s vind je op deze pagina: Tomaten enten, handleiding met 30 foto’s over de japanse kopenting
Vul een minikasje met een dun laagje zand en maak dit goed nat. Plaats hierin de potjes met geënte tomaten. Benevel de planten voorzichtig met water op kamertemperatuur. Sluit het kasje volledig af.In mijn situatie lukte het afsluiten niet wegens wanverhouding tussen omvang planten en het kasje. Daarom moest het geheel dan nog eens in een plastiek zak.
De eerste week zijn nu twee dingen belangrijk : temperatuur en vocht. Plaats dit minikasje zo warm mogelijk (21°C is ideaal), maar niet in de zon. Er wordt absoluut niet gelucht tijdens de eerste dagen. Condens op het kasje of op de plastic is geen enkel probleem en zelfs een goed teken. Gedurende deze periode zal je geen verandering zien.
Na vijf dagen.De vijfde dag kan er al eens voorzichtig gelucht worden om de plantjes te controleren, wat frisse lucht binnen te laten en het kasje terug te sluiten. Gaan de plantjes slap, dan zal je best wat benevelen met lauw water. De volgende dag wordt er gelucht met een kiertje. Bekijk de plantjes om het uur. Zie je een lichte verwelking, benevel dan de plantjes wat en sluit dan het kasje opnieuw. Ze hebben immers tijd nodig om de sapstroom aan te passen aan de vergroeiing met de onderstam en de veranderende luchtvochtigheid
Herhaal het luchten nog een paar dagen en voer de tijd van het luchten zoveel mogelijk op.
Na 8 dagen kunnen de plantjes normaal uit het kasje en ook terug in de zon geplaatst worden. Bij zeer zonnige dagen moet dat wel geleidelijk gebeuren. Niet de hele dag in de zon vanaf de eerste keer. Krantenpapier kan dit helpen verwezenlijken.
Verdere opkweek.Op professionele bedrijven worden de geënte planten dikwijls getopt op twee bladeren. Om zo later twee stengels per plant te telen. Ook voor de liefhebber is het laten groeien van twee stengels per plant een echte aanrader. Maar dat zorgt natuurlijk voor tijdverlies. Zeker als niet verwarmd kan worden.Het is dan beter te kiezen om een extra stengel te laten groeien uit de eerste kopdief. Dit is de dief juist onder de eerste tros. Deze is veel steviger dan de dieven lager op de plant. Zo bekom je toch nog een tweede stengel, zij het wat later. Over de teelt met tweede stengel meer in een volgend deel van deze serie.
UitplantenLet er bij het uitplanten op dat de entplaats niet in contact komt met de grond, ook niet later tijdens de teelt.Als het ras beworteld raakt, dan zullen kurkwortel en vaatziekten de plant toch ziek kunnen maken.
Tot zover het deel over de japanse kopenting. In een volgend deel bespreken we nog enkel andere entmethodes. Daarna wordt een vergelijking gemaakt tussen de verschillende entmethodes. En het verdere teeltverloop van geënte planten opgevolgd.
Tot de volgende keer, en schrijf in op de gratis nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.
De instructievideo vind je hieronder.

De 30 foto’s stap-voor-stap vind je in het artikel Tomaten enten, handleiding met 30 foto’s over de japanse kopenting